Jan Koster(1875-1935): ondernemer in de olie-industrie

HUGO VAN DER MOLEN'S
website
met Bedrijfshistorie en -documentatie
with Dutch company history and documentation

een collectie gedenkboeken, prospecti, brochures, productcatalogi, reclamemateriaal etc.
a collection of memorial volumes, prospectuses, brochures, product catalogues, advertising material etc.

Dr. Hugo H. van der Molen - Wederikweg 114 - 9753 AE Haren, The Netherlands
Tel: +31 (0)50 534 8795; email: [email protected]

vermelde prijzen zijn exclusief verzendkosten / prices listed do not include shipment costs.
You are here: home - company history - search by name of entrepeneur - Jan Koster

Follow @plattezaken

Hij werd op 13 juni 1875 te Amsterdam geboren als zoon van de aannemer Jacobus Koster en Anna Schwarze. Zijn familie behoorde tot de Lutherse gemeente. In 1892 slaagde Jan voor het eindexamen h.b.s.-b en ging hij studeren aan de Polytechnische school te Delft, aanvankelijk voor mijnbouwkundig ingenieur. Na de propedeuse veranderde hij van studie en ging hij verder met werktuigbouw. In 1899 studeerde hij af als werktuigbouwkundig ingenieur. In 1900 kwam hij als ingenieur in dienst van de mijn Laura & Vereeniging. Hij heeft er maar kort gewerkt. Bij de aanleg van de eerste schacht kreeg hij de schuld van een water- en zanddoorbraak, waarop hij ontslag nam.

Op 26-jarige leeftijd richtte Koster een eigen onderneming op: "De Nederlandsche Maatschappij tot het verrichten van mijnbouwkundige werken" met als vestigingsplaats Haarlem. De hoofdactiviteit lag in Heerlen. Het doel van de "Mijnbouwkundige Werken" was het verrichten van activiteiten op mijnbouwkundig gebied in de ruimste zin. In 1902 kon Koster al aan het werk met verkenningsboringen voor de aanleg van de tweede staatsmijn. Tot de Eerste Wereldoorlog kon de onderneming van Koster een flink aantal boringen verrichten, niet alleen voor de Staatsmijnen, maar ook voor particulieren. In 1904 richtte hij voor het onderhoud en de reparatie van de boorinstallaties een werkplaats in, gelegen aan de Esschenderweg. Na enige tijd werd hier tevens boormateriaal gemaakt. Hij kreeg hiervoor ook klanten uit het buitenland, met name uit Duitsland. In 1927 moest de werkplaats worden gesloten vanwege het snel opkomen van nieuwe boormethodes en omdat hij te weinig orders kreeg.
Met de maatschappij "Mijnbouwkundige Werken" had Koster meer succes. In Duitsland werd een dochtermaatschappij gesticht met de naam "Aktiengesellschaft für Bergbauliche Arbeiten". Deze maatschappij nam met negen boorinstallaties deel aan opsporingen in Duitsland. In Londen werd een agentschap opgericht, waardoor ook in Engeland diepteboringen konden worden gedaan. In Roemenië was Koster betrokken bij succesvolle boringen naar olie in het district Tintea in 1906 en 1907. Hij richtte hiervoor in 1908 de "Petroleummaatschappij Orion" op. Een tweede maatschappij kreeg de naam "Algemene Petroleum Maatschappij Sirius". In 1911 wist hij enkele kleine olievelden in de Verenigde Staten te verwerven, in de staten Louisiana en Oklahoma. Ook in Nederlands-Indië verwierf Koster opsporingsvergunningen en wel op Java, Borneo en Celebes. Dit was zeer tegen de zin van de directeur van de Koninklijke Nederlandse Petroleummaatschappij, die van mening was dat Koster zich beter alleen met de fabricage van boormateriaal en de opleiding van boorpersoneel kon bezighouden.

Al die tijd was Koster in Heerlen gevestigd. In het Eikenderveld liet hij voor de huisvesting van het personeel in de nabijheid van de fabriek arbeiderswoningen bouwen. Voor zichzelf bouwde Koster een grote villa aan de Valkenburgerweg, tegenwoordig eigendom van de "Natuurvrienden". Hij was ook betrokken bij de oprichting van de afdeling Heerlen van het Rode Kruis. In 1914 wist deze organisatie er voor te zorgen, dat het St.- Jozefziekenhuis van Heerlen de eerste ambulance kreeg. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zorgde Koster met enkele andere autobezitters voor het vervoer van gewonden uit België naar de ziekenhuizen van Maastricht en Heerlen. Dit vervoer geschiedde onder de vlag van het Rode Kruis.

De Eerste Wereldoorlog bracht een verandering in het industriële patroon teweeg. Tot 1914 was steenkool de belangrijkste delfstof, waarnaar boringen werden verricht. Het accent verschoof nu naar de aardolie. De onderneming "Mijnbouwkundige Werken" had tijdens de oorlog nog veel werk, maar na 1918 daalden de opdrachten sterk. Het zoeken naar werk in Rusland (Bakoe) leverde niets op. Een concessie bij Winterswijk bracht zout en kolen, maar weinig olie aan het licht. Olie werd steeds belangrijker. Het gemotoriseerde verkeer en met name de auto was in opkomst. Er kwam steeds meer vraag naar producten als benzine, stookolie en dieselolie. Daardoor werden de aardoliemaatschappijen groter. Koster zocht daarom met zijn "Sirius'en Orion"' aansluiting bij de Engelse "Phoenix Oil and Transport Co." en werd meteen vice-president van de nieuwe firma. Hij zocht ook zijn geluk in Zuid-Amerika, waar hij de "Commodore Oil and Transport Cie" met werkterrein in Argentinië oprichtte. Succes had hij hier echter niet. In Nederland wist hij met enkele andere industriëlen een hoogoven- en staalbedrijf van de grond te krijgen. In september 1918 werd het Hoogoven Staalbedrijf IJmuiden opgericht. Koster nam via zijn "Mijnbouwkundige Werken" een flink aandeel in het stichtingskapitaal. De eerste directeur werd Ir. H.J.E. Wenckebach, de oud-directeur-generaal van de Staatsmijnen. Koster trad toe als lid van het college van commissarissen. De tijd tot de Tweede Wereldoorlog was heel moeilijk voor de nieuwe onderneming. Pas na de oorlog kwam de bloeiperiode. Koster vervulde een belangrijke rol bij de beraadslagingen. In 1934 moest hij om gezondheidsredenen afscheid nemen. Zijn firma "Mijnbouwkundige Werken" behield nog lange tijd aandelen in het Hoogoven Staalbedrijf IJmuiden.

Op kerkelijk gebied was Koster ook actief. Er waren onder de mijnwerkers en mijnbeambten heel wat Duitse Lutheranen. Hij kocht een leegstaand houten gebouw aan de Meezenbroekerweg en schonk dit als kerk aan de Lutherse gemeente. De Harmonie Sint Caecilia stelde hem als beschermheer aan. In deze functie kon hij veel waardevol werk doen. Samen met ir. Dinger was Koster de stuwende kracht achter de Oranjevereniging in Heerlen. Er kwam ook door zijn toedoen contact tussen Nederland en Duitsland. Burgemeester Waszink en ir. Koster richtten de Nederlands-Duitse Vereniging op, die de culturele betrekkingen tussen beide landen een belangrijke impuls gaf. De machtsovername van Hitler in 1933 maakte een abrupt einde aan deze vereniging. Ook was Koster vanaf 1925 bestuurslid van de in 1911 opgerichte Kamer van Koophandel te Heerlen. Hij bezocht vaak de bijeenkomsten en discussieerde actief mee over verkeersproblemen, het Julianakanaal, spoorlijnen en de openstelling van mijnspoorlijnen voor personenvervoer. Tot de Eerste Wereldoorlog was Koster druk bezig met zijn industriële activiteiten. In deze oorlog had hij weinig om handen en begon hij zich voor de politiek te interesseren. In 1918 werd hij lid van de nieuwe partij, de "Economische Bond". Deze ging even later op in de "Vrijheidsbond". Voor deze partij werd hij in 1923 lid van de Provinciale Staten van Limburg. Tot 1933 werd hij telkens herkozen. In 1926 werd hij bovendien Eerste-Kamerlid. In 1933 moest hij om gezondheidsredenen beide functies neerleggen. Vanaf 1931 tot aan zijn dood in 1935 was ir. Koster lid van de gemeenteraad van Heerlen. Hij overleed op 12 januari 1935 in Bonn op nog geen zestigjarige leeftijd en werd op de Algemene Begraafplaats aan de Akerstraat in Heerlen begraven.

Literatuur:

Petroleum-Maatschappij "ORION"
te Ploesti (Roemenië), (tekst in Nederlands en Roemeens); opgericht 18-2-1910, Onder-Aandeel van 200 Lei, 1913, Nederlands oranje en Roemeens rood belastingstempel; groene sierrand, aanh. coupons, niet ontwaard,